Beta 1-3, 1-6 glukani
Većina članova medicinske struke i dalje ne shvata najbolje imuni sistem. Tako na primer većina lekara ne zna da je urođeni imuni sistem taj koji nas čini zdravim više od stečenog. Mnogi ne znaju da se urođeni imuni sistem oštećuje prekomernom higijenom i da se može poboljšati korišćenjem imunomodulatora među kojima je glavni 1-3, 1-6 beta glukan dobijen iz kvasca.
Ove važne terapijske mogućnosti su sada teme intezivnih istraživanja; brzo pretraživanje medicinskih i naučnih baza podataka otkriva ubrzano širenje publikacija u kojima su beta 1-3, 1-6 glukani citirani u najrazličitijem spektru korišćenja.
Istraživanja na Univerzitetu u Seulu u Severnoj Koreji pokazala su njihovu efektivnost u poboljšanju otpornosti na infekciju virusima gripa, a ovaj važan rad nedavno je podržan i kliničkim ispitivanjem na Univerzitetu u Southampton-u. Na Tehničkom Univerzitetu u Berlinu su ih koristili kako bi zamenili antibiotike u stočnoj hrani. Istraživački timovi u Oslu i Brazilu rade na njihovoj sposobnosti da umanje teskobe alergijskih bolesti, a na jednom institutu u SAD-u su pokazali sposobnost beta-glukana da zaštiti koštanu srž od supresije izazvane radijaciojom.
Kako rade beta glukani
Prečišćen i standardizovan ekstrakt iz ćelije kvasca sadrži visok nivo beta 1-3, 1-6 glukana. Ovo stimuliše veoma važan CR3 receptor koji se nalazi u ćelijskim zidovima svih ćelija urođenog imunog sistema i aktivira ih, povećavajući njihovu sposobnost da migriraju na mesto infekcije i ubiju patogene koji se tamo nalaze. Nakon ingestije, beta glukane preuzimaju M ćelije iz Pejerovih ploča u tankom crevu i u makrofagama su fagocitirane. Makrofage probavljaju beta glutan na manje fragmente i otpuštaju ih u krvotok tokom perioda od 24-36 sati. Fragmenti se vezuju za CR3 receptore na neutrofilnim granulocitima i ćelijama ubicama (NK), čime ih poboljašavaju i čine efekasnijim. Kako su neutrofili uključeni u ubijanje bakterija, a NK ćelije ubijaju i ćelije inificirane virusom i ćelije raka, poboljšavanje njihovog funkcionisanja fragmentima beta glukana dovodi do povećane otpornosti na infekcije i poboljšanja u ubijanju ćelija raka. Aktivacija CR3 receptora podstiče proliferaciju belih krvnih zrnaca, te samim tim utiče na bolji oporavak koštane srži nakon zračenja i hemoterapije. Postoji još jedan dodatni, integrisani efekat na stečeni imuni sistem. Kada su urođene dendritske ćelije aktivirane putem njihovih CR3 receptora, one “govore” stečenom imunom sistemu da je infekcija prisutna i daju instrukcije T-pomoćnim ćelijama da se razviju u TH 1 ćelije, koja imaju antimikrobna svojstva, umesto u TH 2 ćelije koje su uključene u alergijske reakcije. Rezultujuće povećanje u odnosu TH 1/TH 2 ima veliko antialergijsko dejstvo.
Mehanizam delovanja beta 1-3, 1-6 glukani
Prvi korak u nizu u kojem urođeni imuni sistem cilja ili ubija mikrobe ili ćelije raka uključuje vezivanje antitela (endogena ili monoklonalna) za ciljanu ćeliju. Ovo je praćeno aktivacijom komplemenata, gde se protein u krvi vezuje za antigen/antitelo kompleks i dolazi do opsonizacije. Proces opsonizacije obeležava metu i stvara hemijski gradijent koji privlači urođene efektorske ćelije. U slučaju bakterija, efektorske ćelije su pretežno neutrofilni granulociti, a u slučaju ćelija inficiranih virusom i ćelija raka to su prevashodno NK ćelije i tumoricidni granulociti. Neutrofilni granulocit, NK ćelije i tumoricidni granulociti poseduju receptore koji prepoznaju antigen/antitelo/komplementarne komplekse i kada dođu u kontakt sa ovim ligandima aktiviraju se kako bi ubili ciljanu ćeliju. Međutim, oni takođe poseduju i CR3 receptore, koje se nalaze u neposrednoj blizini ligand receptora; i kada su obe kategorije receptora simulatano okupirane, efektorske ćelije postaju agresivnije i efikasnije u ubijanju svojih meta. Kada se beta 1-3, 1-6 glukan uzima profilaktički ili kao deo anti-infektivne ili anti-kancer terapije, CR3 receptori su efektivno preokupirani; to znači da je svaki odgovor efektorske ćelije na patogene ili ćelije raka brži i efektivniji. To se naziva aktiviranje urođenog imunog sistema i to je jedno od najbrže rastućih polja imunologije.
Protiv infekcije
Sve je veći problem antibiotske i antivirusne otpornosti. Aktiviranje urođenog imunog sistemabeta 1-3, 1-6 glukanom dokazano povećava otpornost na bakterije i viruse kod ljuskara, riba, živine, morskih prasića, svinja i ljudi. Dalja ispitivanja vrše se pod nadzorom FDA-a; sva pokazuju smanjenje incideni infekcija nakon operacija sa smanjenjem od preko 80% u nekim slučajevima. Kada je u pitanju grip, za beta 1-3, 1-6 glukane je dokazano da povećavaju otpornost na virus gripe kod miševa i svinja.
Antialergijsko dejstvo
Povećanje odnosa TH 1/TH 2 smatra se veoma bitnim u istraživanjima alergija. Smatra se da u preterano čistom okruženju i relativno mala izlaganja patogenima čine imuni sistem sklonim da reaguje na neodgovarajuće stimuluse kao što su polen ili kikiriki. Ovo je klasična “higijenska hipoteza”. Po sofisticiranijoj verziji, otklanjanje imunoaktivatora, pogotovo kvasca iz lanca ishrane dovodi do disbalansa našeg imunog sistema. Ponovno uvođenje beta glukana u ishranu dovodi do toga da urođene imune dendritske ćelije “ubeđuju” stečeni imuni sistem da postoji infekcija. Potom se on preorijentiše na to da suzbije potencijalne bolesti izazvane mikroorganizmima, povećavajući odnos TH 1/ TH 2. Kako se to dešava, simptomi alergije se smanjuju.
Kontraindikacije
- Parazitske infekcije. Kako su TH 2 ćelije uključene u odbranu imunog sistema od parazitskih infekcija, teoretski je moguće da beta 1-3, 1-6 glukani mogu dovesti do toga da ljudi postanu skloniji infekcijama parazita. Ovakva vrsta neželjenih efekata do sada nije zabeležena, ali bi lekari trebali da budu svesni ove mogućnosti.
- Odbacivanje transplantata. Kako su TH 1 ćelije uključene u reakciju transplanta i domaćina postoji teoretska šansa da bi beta 1-3, 1-6 glukan, povećanjem TH 1/ TH 0 odnosa, mogao da poveća rizik od problema kod pacijenata sa transplantiranim srcem, bubrezima i drugim alokalemima. Ovakva vrsta neželjenog dejstva nije zabeležena, ali ako se ovim pacijentima daje beta 1-3, 1-6 glukan bitno je pažljivo ih pratiti.
- Autoimune bolesti. Putem sličnih mehanizama, postoji teoretska šansa da beta 1-3, 1-6 glukan može da poveća težinu autoimunih simptoma. Ovu vrstu neželjene reakcije su ispitivali naučnici na Univerzitetu Louisville, ali je do sada nisu zabeležili. Čak što više, postoje dokumentovani slučajevi subjekata sa autoimunim bolestima, kao što je reumatoidni artritis, koji su koristili beta 1-3, 1-6 glukan bez problema. Ipak, i ove pacijente bi trebalo pažljivo pratiti.
Zaključak
Beta 1-3, 1-6 glukani su su važni terapijski agensi. Normalizuju, obnavljaju i unapeđuju funkcije imunog sistema i postali su jedna od najistraživanijih tema u imunologiji. Kao ekstrakti hrani ili suplementi, dostupni su svakome ko želi da ojača svoj imunitet. Bezbedni su i izuzetno dobro se podnose. Postoji veliki broj različitih brendova beta glukana na tržištu, predstavljenih u različitim formatima kao što su kapsule i tablete. S obzirom da je predmet zakonskog odobrenja, beta glukan bi uskoro mogao da se nađe i u biskvitima, čokoladi, konditorskim proizvodima, čak i u sokovima i smutijima, jer je rastvorljiv u vodi. Tako bi ovaj hranljivi nutritijent bio na raspolaganju mnogo širem delu stanovništva. Svakako bi potrošači trebalo da traže savet od svog lekara kako bi se osigurali da su doze korektne i u skladu sa kliničkim smernicama. Pogodan je za odrasle i starije osobe, trudnice i dojilje, kao i za decu u odgovarajućim dozama.
Izvor: Journal of Immunology
