Sistemska skleroza (SSc) ili sklerodermija je autoimuna reumatska bolest koju karakterišu vaskulopatija, imuno aktivacija sa proizvodnjom autoantitela i promenama u imunskim ćelijama i disfukcija fibroblasta.
Fibroza kože i hipoksično okruženje kompromituju mehaničke i biološke osobine kože kod bolesnika sa SSc, izazivajući nestabilnost strukture kolagena. Osim toga, vaskulopatija, fibroza kože i kalcinoza su faktori koji doprinose razvoju ulceracije stopala koja kod SSc može da traje duže vreme, pa čak i dovesti do amputacije.
Kada je upitanju SSc, u studijama su uglavnom ispitivani problemi na rukama, dok su stopala zanemarivana. Nedostaju studije o podijatrijskim problemima u vezi sa SSc, a i podaci koji procenjuju biomehaničke promene stopala iako se problemi sa stopalima javljaju kod većine bolesnika. Zbog toga je cilj ove pilot studije bio da se procene podijatrijski problemi u italijanskoj kohorti pacijenata sa SSc ocenjivanjem primljene podijatrijske nege, bola u stopalu, invaliditeta i biomehaničkih deformiteta stopala.
U studiju je uključeno 25 pacijentkinja sa SSc, prosečne starosti 66.68±11.54, sa trajanjem bolesti 18.28 ± 16.62 meseca. Sve su procenje sa sledećim merama: standardna nega za osobe sa muskuloskeletnim zdravstvenim problemima stopala: alati revizije, Indeks funkcije stopala (Foot Function Index- FFI), procena stopala sa i bez opterećenja (Indeks posture stopala (Foot Posture Index- FPI) i ciklus hoda), Upitnik za procenu zdravlja (Health Assessment Questionnaire-HAQ) i Upitnik medicinskh ishoda – kratka forma 36 (Medical Outcomes Survey Short Form 36-SF-36).
Rezultati su pokazali da je samo 7 (28%) pacijentkinja imalo specifičnu podijatrisku procenu i lečenje: ni jedna nije dobila zdravstvenu procenu stopala u prvih 6 meseci od dijagnoze bolesti. Jedna pacijentkinja (4%) dobija procenu stopala svake godine; jedna pacijentkinja (4%) je dobila konkretne informacije o bolesti, a njih 5 (20%) su dobile informacije o prednostima korišćenja prilagođene obuće i uložaka.
Vrednosti bola, invalidnosti i ograničenja aktivnosti zabeleženih u FFI su 4,7 ± 5,1, 5,1 ± 3,2 i 3,2 ± 3,1 (M ± DS). Procena stopala bez opterećenja pokazala je varus stražnjeg dela stopala kod 64% pacijenata, varus prednjeg dela stopala kod 42% i kod 6% valgus prednjeg dela stopala. Procena stopala sa opterećenjem sa FPI pokazala je da 38% pacijenata ima normalno stopalo, 20% ima pronaciju stopala, 34% ima visoku pronaciju ukupnog držanja stopala, 4% ima supinaciju, a još 4% ima visoku supinaciju ukupnog držanja stopala. Analiza hoda pokazuje da 64% pacijenata ima kontakt petne kosti u inverziji, a 36% u everzija. U međufazi hoda (oslonac samo na to stopalo) 78% ima stopalo u pronaciji i 22% u supinaciji, a u završnoj fazi kod 12% pri odizanju stopalo je u supinaciji, a kod 88% u pronaciji. HAQ rezultat je 1.13 ± 0.80, SFI i SMI skale SF-36 imaju skor 32.38 ± 10.65 i 38.67 ± 11.40.
Rezultati pokazuju da su podijatrijski problemi kod pacijenata sa SSc česti i ozbiljni, ali da su procena i lečenje neadekvatni. Informacije o zdravstvenim problemima vezanim za stopala treba unaprediti kako bi se pacijenti osposobili da sami upravljaju problemima niskog rizika i kako bi im se pomoglo da identifikuju probleme visokog rizika koji zahtevaju specijalizovanu negu.
